Program

Jak namiętności i upiory z wiejskich chałup sprzed stu lat przenoszą się do współczesnych miast. Którędy wędrują duchy niespełnionych miłości, przemocy i zdrad. Jakim cudem przedostają się – poprzez dekady i pokolenia – do naszego życia. I czy przeszłość trzyma nas wszystkich w garści. Opowiada JUSTYNA HANKUS, autorka nowej powieści „Poświst. Folk noir”, której fabuła toczy się od lat 30. XX wieku w Krzemiennej aż po teraźniejszość w Warszawie.

Pięć osób i pięć ważnych tematów. Monologi pisarek i pisarzy. Każde ma tylko kwadrans, żeby powiedzieć głośno to, co najważniejsze i zostawić po sobie ślad. Osobisty, wyrazisty.
Bez scenografii i pytań pomocniczych. Tylko oni, scena i mikrofon. Temat wybrali sami. Czy 15 minut im wystarczy?

Muzyczne zanurzenie w delikatnym i energetycznym indie popie. Czwórka chłopaków z czeskiego Cieszyna specjalnie na ten wieczór przygotowała akustyczne aranżacje swoich utworów. Na kameralną scenę wychodzą młodzi muzycy, dla których poza warstwą brzmieniową ważne jest troskliwe podejście do słów.
Koncert pod kuratorską opieką Leskiego.
Obowiązują bilety: 30 PLN, do kupienia na miejscu przed koncertem.

Dwa dni, tysiące świetnych nowych książek i jeden dobry cel!
Wyjątkowa odsłona targu, w której to wydawnictwa dzielą się książkami. Na stołach czekają nowe książki od zaprzyjaźnionych z festiwalem oficyn, które przekazały je w darowiźnie. Także nasze księgarnie dołożą pulę tytułów. Od literatury pięknej, przez reportaże i kryminały, po literaturę dziecięcą. Czekają książki Macieja Siembiedy, Agaty Romaniuk, Valerii Luiselli, Mateusza Pakuły, Martína Kohana, Mikołaja Grynberga, Ewy Wilczyńskiej, Briana Portera-Szűcsa i innych.
Książki będą dostępne za 10, 20 albo 30 PLN. Cały dochód z akcji wspiera Fundację „Kultura nie boli” i otwarte wydarzenia, które organizujemy. Razem działamy z miłości do czytania. Dziękujemy!

Rzeczpospolita Obojga Narodów potrzebowała mitów i klisz, sięgających aż starożytności. Dlatego opowieść łącząca Sarmatów i Lecha stała się ideologią rosnącego w siłę polsko-litewskiego państwa. Przeciskamy się przez warstwy pamięci, na zmianę idealizowane i demonizowane legendy o szlachcie, by zapytać, jak żyła naprawę. I co w nas z niej zostało.
Opowiada JOANNA ORZEŁ, autorka książki „My, Sarmaci”.

Bez własnej pracowni nie dało się zostać poważną artystką. Na przełomie XIX i XX wieku marzyły o niej Bilińska, Dulębianka, Geppert, Pająkówna. Prywatne atelier było świątynią sztuki, ale i przyziemną bazą, gdzie musiały pomieścić się: inspiracja, glina, pył, jadalnia i prywatny zwierzyniec. Która z artystek hodowała w pracowni koty i dlaczego portrecistki nie chciały malować na strychu? I z jakich kawałków pamięci można dziś odtworzyć obrazy miejsc, w których powstawały dzieła sztuki. Opowiada KAROLINA DZIMIRA-ZARZYCKA, autorka herstorycznej książki „Własna pracownia”.

W całkiem nieodległej przeszłości pierwszych lat transformacji królowały brudne pieniądze, prawo siły i niejasne układy. O zbyt szybkim dojrzewaniu ówczesnych dzieci ulicy, życiu, które nie poszło zgodnie z planem i ciemnej stronie pamięci mówi JAKUB NOWAK, autor nowej, mocnej powieści o dzisiejszym pokoleniu czterdziestolatków „nie w szczepionkę”.

Listy i dzienniki to najbardziej osobiste zapiski, jakie po sobie zostawiamy. W nich jest wszystko: miłość, kłopoty, drobiazgi codzienności. Tylko stylizacji jak na lekarstwo. Dlatego pozwalają podejść naprawdę blisko. Czy można wyruszyć po takich śladach, nie przekraczając granicy intymności? I dlaczego tak lubimy je czytać? Rozmowa z SYLWIĄ CHWEDORCZUK, biografistką i badaczką listów oraz dr. hab. MACIEJEM DUDĄ, psychoterapeutą.
Rozmowie towarzyszy mini słuchowisko z fragmentami korespondencji miłosnej Marii Dąbrowskiej i Anki Kowalskiej. Czytają Magdalena Czerwińska i Jowita Budnik. Realizacja i udźwiękowienie Michał Makowski

Historyk sztuki i kultury średniowiecza, dziennikarz, znawca historii kuchni ŁUKASZ MODELSKI prowadzi z Jazdowa na Starówkę tropem rewolucji i kontrrewolucji z przełomu XVIII i XIX stulecia. Czeka nas smakowity spacer przez burzliwe dzieje warszawskiej gastronomii.

Pisał o niej w dziennikach i w listach, ślady podobieństwa do niej mają bohaterki jego opowiadań. Byli ze sobą bardzo związani, zaprzyjaźnieni, ale czy to można nazwać szczęściem? Od choroby umysłowej uciekała w religię, bywała zagubiona, wylękniona, nierozumiana. Ale miała także umysł błyskotliwy, intelektualną siłę i talent. Zbyt długo czekała na swoją biografię. Teraz ją ma. O Annie Iwaszkiewicz, żonie jednego z gigantów polskiej literatury, mówi SYLWIA GÓRA, autorka nowej książki „W stronę Anny”.

Wyobraź sobie terapię, w której wszyscy uczestnicy kłamią. Wyobraź sobie literaturę, która bazując na fałszywych źródłach powołuje do życia fikcyjne postaci i udaje, że odsłania prawdę. O korzeniach współczesnej kultury terapii, związkach literatury z psychoanalizą i pewnym problematycznym guru antypsychiatrii mówi szkocki pisarz GRAEME MACRAE BURNET, autor nominowanej do Nagrody Bookera książki „Studium przypadku” (przeł. Łukasz Witczak). Pyta Magda Sendecka, krytyczka i psychoterapeutka.

CHARLOTTE WILLIAMS, walijsko-gujańska eseistka i badaczka oraz OLIWIA BOSOMTWE, polska autorka o ghańskich korzeniach rozmawiają o doświadczeniach życia ze złożonym dziedzictwem kulturowym i znaczeniu swych korzeni dla twórczości literackiej. Czytają fragmenty swoich książek i wymieniają się przemyśleniami.
Spotkanie w języku angielskim, bez tłumaczenia.

Czemu właśnie do międzywojennego Paryża pchał się cały utalentowany świat? Polacy, wschodnioeuropejscy Żydzi, Włosi i Hiszpanie skupieni w jednej dzielnicy tworzyli, biedowali, kochali się i rywalizowali. Tygiel rzeźbiarzy, malarek, pisarek i projektantów dał światu Szkołę Paryską, wpływowy nurt sztuki i legendę, która wciąż hipnotyzuje. Czy Dora Bianca mogła wpaść na Marca Chagalla, a baronowa Helena d’Oettingen konwersować z Gertrude Stein? Na paryskich ulicach i kartach nowej książki SYLWII ZIENTEK „Blask Montparnasse’u” wszystko jest możliwe.

Instalacja performatywna inspirowana tekstami MARCINA WICHY.
Wsłuchaj się w słowa, wejdź w bliską, niemal prywatną relację z osobami czytającymi. WOJTEK ZIEMILSKI, reżyser i artysta wizualny, za punkt wyjścia bierze książkę „Rzeczy, których nie wyrzuciłem”. Teksty o chorobie matki, odchodzeniu i dziedzictwie, ale przede wszystkim – o trwaniu po śmierci najbliższych, wraz z odejściem autora zyskały niespodziewany, bolesny kontekst. Poznawaniu tekstu towarzyszy zbliżenie do prawdziwej, choć wciąż nieuchwytnej postaci, która te słowa wypowiada. Intymna sytuacja spotkania z drugim człowiekiem unaocznia granicę, której nie da się przekroczyć: słowa zawsze przychodzą do nas z drugiej strony. A skoro tak, to jak dzielić się słowami? Jak przekazywać je dalej, kolejnym osobom, i co to za szemrana wspólnota?

Współautorki esejów „Kłirówy” SYLWIA CHUTNIK I JUSTYNA BILIK zabierają w brawurową podróż tropami kobiet, które złamały zasady. Przyjdź, wypełnij ankietę i daj się porwać w trasę! Dla każdego mamy skrojoną na miarę wycieczkę do czyjegoś życia. Po drodze Ci do Meksyku z Fridą Kahlo czy wolisz spacerkiem przez Manhattan z Susan Sontag? Cofniesz się w czasie z Virginią Woolf czy wejdziesz do pracowni Judith Waterman? Tu wszystkie ścieżki prowadzą pod prąd. Zapnij pasy, bo będzie trzęsło!

Jak nie być nudziarzem wciskającym własnym dzieciom ukochaną „Karolcię”, gdy one są już dawno za „Hobbitem”. Czy dorośli podbierają książki z pokojów nastolatków i czego ciocia może się nauczyć od Harry’ego Pottera. Czy miłość do czytania podróżuje między pokoleniami i jak na co dzień w rodzinach budujemy własną, domową cywilizację czytania? Zabierz mamę, dziadka i dzieci. Przyjdźcie opowiedzieć, jak czytacie, co macie w domowej bibliotece i kto komu podbiera tytuły. Rozmowę wszechpokoleniową prowadzi JUSTYNA DŻBIK-KLUGE, dyrektorka Czwórki Polskiego Radia.

Idziemy na spacer z KRZYSZTOFEM VARGĄ tropami jego mokotowskich wędrówek ze „Śmiejącym się psem”. Wspominamy czarującego Hipcia, obsikujemy ulubione kąty, pielęgnujemy kulturę kontaktów z psiarzami z sąsiedztwa. Jeśli masz łagodnego i towarzyskiego psa, weź go ze sobą. Nie ma obowiązku uczestniczenia z czworonogiem, możesz go sobie wyobrazić lub nieść go głęboko w sercu.

O przedwcześnie zgasłej gwieździe literatury fińskiej, MIKIM LIUKKONENIE, który odebrał sobie życie w wieku 34 lat, i jego monumentalnym dziele zatytułowanym „O (albo uniwersalny traktat o tym, dlaczego sprawy mają się tak, a nie inaczej)”, w którym spróbował opisać życie w całej jego złożoności i różnorodności, mówi autor polskiego przekładu, SEBASTIAN MUSIELAK.

Stanisław Ignacy Witkiewicz przedstawiał samego siebie w malarstwie i w fotografii, niektóre jego postaci literackie również mają cechy autoportretu. Część tych wizerunków odzwierciedlała jego osobisty styl i filozofię, a część wytyczyła nowe ścieżki w pisarstwie i sztuce. Ile jest lustrzanych odbić artysty w jego twórczości i dlaczego tak wiele, wyjaśnia PRZEMYSŁAW PAWLAK, autor nowej biografii „Witkacy”. Wykład z pokazem zdjęć i reprodukcji towarzyszy wystawie „Autoportrety” w MNW.

Jak pisać o chorobie okrytej społecznym tabu, jak ubrać w słowa emocjonalne koszty stygmatyzacji i jak to się dzieje, że nawet gdy wszyscy od dawna wiedzą, to mało kto wybacza. Opowiada ALEKSANDRA ZBROJA, autorka nowej powieści „Muszę ci coś powiedzieć”, której fabuła trochę rozdziera serce, a trochę skleja je humorem.
Pyta Paulina Reiter.

Od wierszy z mocnym „ja” lirycznym, przez dzienniki, po powieść autobiograficzną i esej autotematyczny – ludzie pióra wybierają rozmaite formy do przedstawienia samych siebie. Słuchamy wybitnych literackich prób autoportretu, próbując zgadnąć, kto jest ich autorem. Poezję i prozę twórców polskich i ze świata, od czasów klasycznych po całkiem współczesne, interpretują aktorzy: KATARZYNA KWIATKOWSKA i WOJCIECH KALARUS.

Zmieniamy nasz świat coraz intensywniej, eksploatujemy go bez umiaru i bez patrzenia w przyszłość. A może wprost przeciwnie? Co zostawimy po sobie następnym pokoleniom? Jakie nasze ślady odnajdą archeologowie za tysiące lat? Zastanówmy się nad tym wspólnie.
Mały think tank wydawnictwa Powergraph: dziennikarka naukowa i pisarka MAGDALENA SALIK, dr JOANNA JURGA – badaczka relacji człowieka z przestrzenią, dr hab. JAKUB NOWAK – pisarz i teoretyk komunikacji i kultury, oraz RAFAŁ KOSIK – pisarz, scenarzysta i publicysta, razem z festiwalową publicznością przygotują specjalną wiadomość tekstową – Ślad dla Przyszłości.
Przyjdź, zobacz, jak powstaje komunikat wysyłany do tych, którzy przyjdą po nas i dorzuć myśl od siebie!

Co odpala w nas wspomnienia? Czy możemy pamiętać to, czego nie przeżyliśmy? Bo może pamięć wcale nie jest od pamiętania, tylko – jak pisał autor „Ostatniego rozdania” – od wspominania. Jedne sytuacje z przeszłości wyświetlamy precyzyjnie niczym film dokumentalny, a inne widzimy jak przez mgłę. Jak to się dzieje? I czemu za sprawą literatury wracają do nas ból i przyjemność, których kiedyś doświadczyliśmy.
Skomplikowane mechanizmy pamięci przybliża neurobiolog dr PAWEŁ BOGUSZEWSKI. Z pomocą przychodzą profesorowie z katedry wspomnień: Annie Ernaux, Julian Barnes i Wiesław Myśliwski – cytaty z ich książek podsuwa aktorka ANNA CZARTORYSKA-NIEMCZYCKA.

Nie ma jednej starości, jednego zestawu objawów, schematu wsparcia. Opowieść o starzeniu się to opowieść o człowieczeństwie, o nieuniknionym etapie życia budzącym lęk.
Dramat rozpisany na trzy kobiety – babcię, matkę i córkę. Trzy różne osobowości i indywidualne historie. To także rzecz o nierozerwalnych związkach, dziedziczeniu, odkrywaniu śladów najbliższych w sobie.
Poruszający dramat pokazuje, jak bardzo zależymy od siebie i jak trudno nam się do tego przyznać.
Po spektaklu zapraszamy do rozmowy z udziałem Magdalenu Rutkiewicz i Macieja Konopki z Fundacji „Projekt starsi” i reżyserki Karoliny Kowalczyk. Prowadzi Katarzyna Sroczyńska.